Yol ve Erdem

"78. İçtenlik

Hasmına eğilmekte su gibisi yoktur;

ona gelen katı ve güçlüyken bile

incelikte ve akışkanlıkta suyun benzeri yoktur.

Güçsüz güçlüyü,

esnek de serti yenebilir.

Bu çok yaygın bir bilgi olduğu halde

pek azı bunu hayatında uygular.

Tezatmış gibi görünse de

insanların aşağılamalarını

kaldırabilen kişi yönetmeye uygundur.

Önderlik etmeye uygun olan da

ülkesinin felaketleriyle bizzat yüzleşendir."

Lao Tzu - Tao te Ching

Bir başka bilinen adıyla Laozi (Lao Tzu) 'Yaşlı Adam' veya 'Yaşlı Üstat' anlamına gelen onursal bir unvan aslen. Bu isimde bir bireyin var olup olmadığı veya Lao-Tzu'nun birçok farklı filozofun bir karışımı olup olmadığını tam olarak bilmiyoruz. Tarihçi Will Durant şöyle demiş:

“Konfüçyüs öncesi filozofların en büyüğü olan Lao-Tze, Teng Shih'ten daha bilgeydi; sessizliğin bilgeliğini biliyordu ve olgun bir yaşa kadar yaşadı, ancak yaşadığından hiç emin değiliz. “

Eğer yaşadıysa, MÖ 6. yüzyılda yaşadığı düşünülüyor. Efsaneye göre, Lao-Tzu insanlara evrende akan yaratıcı ve bağlayıcı güç olan Tao'nun yolunda talimat vermek için elinden geleni yaptı, ancak kimse onu dinlemedi. İnsanların Tao'nun doğal akışına uyum sağlayarak, ona karşı koymak yerine, daha mutlu, daha doyurucu hayatlar yaşayabilecekleri açıklaması dikkate alınmadı ve sonunda Tao-Te-Ching'i yazdıktan sonra her şeyi geride bırakıp inzivaya çekilmeye karar verdi.

Lao-Tzu ile ilgili efsaneler ayrıca onun, orijinal haliyle Taoizm'e daha yakın olan Konfüçyüsçülüğün kurucusu Konfüçyüs'ün (MÖ 551-479) çağdaşı ve öğretmeni olduğunu iddia ediyor. Günümüz akademisyenleri bu iddiayı ve Lao-Tzu'nun Tao-Te-Ching'in yazarı olduğunu reddederek eserin büyük ihtimalle Laozi adı altında birden fazla yazar tarafından yaratıldığını savunur.

Ne zaman veya kim tarafından yazılmış olursa olsun, değeri Han Hanedanlığı (MÖ 202 - MS 220) döneminde kabul edildi ve ünü daha sonra büyük Tang Hanedanlığı'nın (MS 618-907) kültürünü şekillendirerek büyüdü. Günümüzde Çin felsefi-dini edebiyatının bir klasiği olarak kabul ediliyor ve dünya çapında milyonlarca insanı etkiledi.

Lao-Tzu hakkında bilinen her şey, Han Hanedanın yazarı olan Sima Qian'ın (MÖ 145/135-86) klasik eseri “Büyük Tarihçinin Kayıtları”ndan gelir. Eski tarihi ve edebi belgelerden çalışarak yazan Sima, Lao-Tzu'nun, Chu eyaletindeki Kraliyet Kütüphanesi'nin küratörlerinden biri olduğunu ve bir filozof olarak tanındığını iddia eder. Barış ve uyumun aracı olarak insanlar arasında derin, bağlayıcı bir empati gerekliliğini savunduğunu ve böyle bir empatinin, her şeyi yaratan, her şeyi bağlayan, her şeyi hareket ettiren ve sonunda her şeyi orijinal hallerine geri döndüren Tao'nun kozmik gücünün tanınmasıyla mümkün olduğunu iddia etti. Lao-Tzu'ya göre, kişinin kendisini Tao ile uyumlu hale getirmesi, kişiyi evrenle uyumlu hale getirir ve kişinin hayatını zenginleştirir; Tao'ya karşı çıkmak yalnızca hayal kırıklığı, mutsuzluk ve kötü davranışlarla sonuçlanan öfkeye neden olur.

Özellikle egemen sınıfı kendi inancına döndürmekle ilgileniyordu çünkü ülkede o sırada Savaşan Devletler Dönemi (MÖ 481-221) olarak bilinen bir zaman dilimi yaşanıyordu ve bu dönemde yedi devlet Çin hükümetinin üstünlüğü ve kontrolü için neredeyse sürekli olarak birbirleriyle savaşıyordu. Zhou Hanedanlığı (MÖ 1046-256) gerileme dönemindeydi ve düzeni sağlamak için hiçbir şey yapamıyordu çünkü ayrı devletler hükümetten daha güçlüydü ancak birbirlerine karşı eşittiler.

Savaşlar devam etti ve şiddeti sona erdirmenin ve vatandaşlarını önemseyen ahlaki bir hükümet kurmanın en iyi yolunu önermeye çalışan çeşitli Çin felsefesi okulları kuruldu. Sima Qian'a göre Lao-Tzu, insanları Tao'yu kabul etmeye ve birbirleriyle ve evrenle uyum içinde bir hayat yaşamaya ikna etme çabalarında ısrar etti ve sonunda onu asla dinlemeyeceklerini anladığında insan toplumunu terk edip kendini sürgüne gönderdi.

Çin'in Batı Geçidi'nden geçerken, kapıcı Yin Hsi onu tanıdı ve insanlığı ve hayatı geride bırakmadan önce felsefesini yazmasını rica etti. Lao-Tzu, Yin Hsi'den malzemeleri aldı ve söylenenlere göre söyleyecek hiçbir şeyi kalmayana kadar yazıp, el yazmalarını Yin Hsi’ye uzattı. Sonra geçitten yürüyerek geçti ve bir daha asla görülmedi. Yin Hsi, muhtemelen, el yazmasını yayımlattı.

Tao te Ching, hayal kırıklığı ile inzivaya çekilen Laozi’ nin insanlığa son sözleridir yani.

Ölmeden önce hayattan, evrenden, yaratıcıdan ve tabiattan öğrendiklerini uzun uzun anlatmış. Bir umut ders alınsın istemiş muhtemelen.

“65. ERDEMLİ YÖNETİM

…

Devletin önünde iki yol vardır.

İlki saman altından su yürüten kurnaz olup

halkı aldatmayı tasarlamaktır.

Böyle yönetilirse,

halk kurnazlaşır,

ve yöneteni aldatmayı tasarlar.

Ülkeyi yönetmenin ikinci yolu,

öyle içten pazarlıklı olmadan yönetmektir.

Erdemle yönetildikleri için,

böyle yönetilenler gerçekten mutlu olur.

Erdemli yönetim herkese karşı adildir

ve böylece birliği sağlar.”

Lao Tzu – Yol ve Erdem Kitabı