İzmit’in kurtuluşunun unutulan kahramanı; “Tercüman Ahmet”

Bugün İzmit'in en önemli günü, bugün İzmit'in Kurtuluşu. İşgal altında geçen yılların ardından 28 Haziran 1921 tarihi İzmit'in kurtuluşuna sahne oldu.

Ama bu kurtuluş öyle kolay olmadı. İzmitliler çok acı çekti, çok büyük sıkıntılar yaşandı ama hiçbir zaman özgürlük inancını kaybetmedi. İzmit'in kurtuluşu için büyük mücadelelere girdi.

İzmit'in kurtuluş mücadelesinde ilk akla gelen isimlerden Yahya Kaptan, ipsiz Recep, Fatma Seher hanım, namı değer "Kara Fatma"ya çok şet borçluyuz. Onların önünde saygıyla eğiliyoruz.

Kurutuluş mücadelesi sadece düşmanla çatışmakla, göğüs göğüsle mücadeleyle bitmiyor. Bu topraklar, adı sanı bilinmeyen onlarca kahraman daha çıkardı. Adı bilinen ama unutulan onlarca kahramanız oldu. Bugün o adı unutulan kahramanlarımızdan biri anlatmak istiyoruz size...

Adı Ahmet Fuat Bey, namı değer "Tercüman Ahmet"...

Ahmet Fuat Bey 1897 yılında bugünkü Yunanistan sınırları içinde olan Kozani'nin Manastır kazasına bağlı Kayalar Köyü'nde dünyaya gelir.

Ahmet Fuat Bey çocuk yaşından itibaren milliyetçi kimliği ile öne çıkan bir isim olur. Yaşadığı bölgede genç yaşına rağmen önemli işler yapar. Balkan harbi sonrası Yunan işgali altına olan doğup büyüdüğü kentte asılı olan Yunan bayraklarını yırtıp attığı için tutuklanır. Ahmet Fuat Bey idama mahkum olur.

Kaçmak zorunda kalan Ahmet Fuat Bey, arkadaşlarının yardımı ile Arnavutluk üzerinden İtalya'ya oradan da Fransa ve Belçika'ya geçer.

Ülke işgal altında. Mondros Müzakeresi sonrası Osmanlı Devleti paramparça.

Anadolu'da Mustafa Kemal Paşa önderliğinde milli mücadele başladı.

Dedik ya serde milliyetçilik var, vatan sevgisi var. Gurbet elde yaşayamaz artık Ahmet Fuat Bey. Yunanistan üzerinden bin bir güçlükle İstanbul'a gelir. Oradan da akrabalarının yanına, İzmit'e...

Ahmet Fuat Bey İzmit'e geldi gelmesine ama gördüğü İzmit düşlediği kent değildi. Kent Yunan işgali altında. Yunanlıların yansıra İngiliz ve Fransız askerleri kentte konuşlanmış halde.

İzmit önemli bir yer. Anadolu ile İstanbul arasındaki köprü...

Bunu iyi bilen Yunanlılar hem kendileri hem de Rum ve Ermeni çeteleri ile halka zulüm ediyor. Yunan askerleri uydurma bahanelerle İzmitlileri tutuklayıp tersane bölgesinde

(Bugünkü Merkez Bankası'nın olduğu alan) onlarca kişinin gözü önünde infaz ediyor.

Rum ve Ermeni çeteleri ise boş durmuyor. Yunanlılar ve İngilizlerden aldıkları destekle kentte dehşet saçıyorlardı. Çeteler İzmit'te adeta terör esertiyor.

İzmit ve çevresinde birçok insan öldürülmüş, evler basılmış, soygunlara engel olmaya çalışanlar esir alınmış ve esir alınanların çoğu Namazgâh denilen yerde kurşuna dizilmişlerdi.

Bu tablo içinde Ali Fuat Bey, bildiği yabancı diller sayesinde özellikle Fransızlarla önemli dostluklar kurmuştu. Fransız Teftiş heyetinin tercümanlığını yapmaya başlamıştı. Bu sayede İzmit içinde pek çok yere girip çıkabiliyor, zor durumda olan Türklere yardımcı olmaya çalışıyordu.

Tarih 27 Haziran 1921. İzmit 3 yıldır devam eden işgal altındaki en zor günü yaşıyor. Şehri daha fazla elde tutmanın imkânsızlığının anlaşılması üzerine, 27 Haziran'da Yunanlılar ile işbirlikçi azınlık çeteler, tüm İzmit halkını topluca öldürecekleri duyurulmuştu.

27 Haziran'da saat 20.00'de Yunanlılar, İzmit'i boşaltmaya başlamışlardır. Yaşanan kargaşada Yunanlılar, Rum ve Ermeni çeteleri ile birlikte İzmitlilere acımazı bir saldırı harekâtına başladı. Evler basılıyor, yakalanan her Türk öldürülüyordu.

Ali Fuat Bey'in o dönemki kahramanlığı ise binlerce İzmitliyi ölümden kurtardı. Yunanlılar ve çeteler bir yandan kenti yakıp yıkarken bir yandan da kaçmaya çalışıyordu. Bu sırada Ali Fuat Bey Acısu mevkiinde bulunan Fransız mektebinde çok sayıda İzmitliyi saklamayı başardı.

Ali Fuat Bey'in bu çalışmasına en büyük desteği veren kişi ise bir Fransız Subayı olan Delor'du.

Yunanlılar çekilirken, Musevi evlerini de yaktıklarından dolayı, Türklerin korunma amaçlı yerleştirildiği bu evlerin de yanmasına ramak kalmıştır. Ancak, Bağçeşme ve civarındaki yukarı mahallelerde, Yunan askerlerinin katliamından kaçıp Delor'un himayesine sığınan halk, Delor'un Fransız askerleriyle beraber Müslüman halkı koruması sayesinde kurtulmuşlardır.

Bunun üzerine çeteler, Müslüman halkın bulunduğu binaları ateşe vererek yakmak istemişlerse de başarılı olamadılar.

Hanlar başı yangını büyüyerek çarşı içlerine doğru ilerleyince, Fransız rahipleri öncülüğünde ve Fransız mümessili ile askerleri himayesinde toplanan 20-30 kişi Fransız mektebinden çıkarak, Kapanönü'ndeki tulumba ile yangını önlemeye çalışmışlardır. Bu sırada dükkânları kundaklayan Yunan askerleri ve Ermeniler, Fransız mümessili Delor tarafından öldürülmüşlerdi.

Tarih 28 Haziran 1921, Türk ordusu İzmit'e girer. Ali Fuat Bey'in ve Fransız Subayı Delor sayesinde hayatta kalan binlerce İzmitli sevinç gösterileri ile Türk askerini karşılar.

Bugün İzmit'in kurutuluş. Kurtuluş mücadelesine katkı sunan başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, Yahya Kaptan, İpsiz Recep, Fatma Seher hanım, Deli Hakkı, Ali Fuat Bey, Yüzbaşı Delor ve daha nice insana şükran borçluyuz. Bugünün İzmitlileri her daim bu isimleri saygıyla anmaya devam edecek.