İzmit'in gizemli demiryolu hattı
Bir önceki yazımda tarihi İzmit çuha Fabrikasından bahsetmiştim. İzmit'in en önemli fabrikası olan İzmit çuha fabrikası işgalci İngilizlerin bombardıman soncunda yerle bir olmuştu.
İzmit çuha Fabrikası'ndan bahsedince o fabrika için hayati önemde olan demiryolu hattını da anlatmadan olmaz elbet.
İzmit çuha Fabrikası ile İzmit Körfezi arasında bir demir yolu hattı varmış. Yıllarca çalışan bu hat, fabrika kapanınca unutulup gitmiş.
'Başiskele-Kullar Dekovil Hattı” olarak adlandırılan bu demiryolu hattı ile ilgili çok fazla bilgi yok.
Başiskele-KuIIar Dekovil Hattı, İzmit tarihi ile ilgili yapılan çalışmalarda en az yayın yapılan konulardan biri. Konu ile ilgili akademik çalışma neredeyse yok gibi.
Nadir çalışmalardan biri olan Hilal Karavar'ın araştırmasında, Çuha Fabrikası ile Başiskele arasındaki dekovil hattı ile ilgili "Fabrikanın aletlerine özel önem gösterilmiş ve bozulan makinelerin hemen tamir edilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Gerekli olan aletler, üretilen mamuller deniz yoluyla getirilmiş veya gönderilmiştir. Fabrikaya gelmesi ise fabrika ile körfez arasında bulunan dekovil hattı yoluyla sağlanmıştı" ifadesi yer alıyor.
TCDD arşivinde çıkan bir haritada ise bu hat açık bir şekilde görünüyor. Kullar'da bulunan İzmit çuha fabrikasından başlayan demiryolu hattı, bugünkü Başiskele sahilinde sona eriyor. Elde net bir bilgi olmamasına rağmen Başiskele sahilinde küçük bir liman sayesinde gemilere yükleme ve boşaltma yapıldığı, bu hat sayesinde fabrikaya taşındığı varsayılıyor.
TCDD arşivinde çıkan bir harita üzerinden yapılan bir çalışmaya göre, Başiskele Kullar arasındaki dekovil hattının 6.68 km olduğunu ortaya çıkarıldı. Haritada Kullar'dan sonra devam eden dekovil hattı hakkında bir veriye ulaşılamadı.
Dekovil hattının genişliği ve bu hatta dolu vagonların iskeleden Kullar’a rampa yukarı ve yine dolu vagonların Kullar'dan rampa aşağı bir lokomotif gücü ile mi yoksa insan gücü ile mi taşındığı konusunda da yine bir bilgiye ulaşılabilmiş değil.
İzmit'in bu gizli tarihi ile ilgili akademisyenlerin mutlaka araştırma yapması lazım. Belki de ortaya çok daha ilginç bilgiler çıkabilir.
Geçtiğimiz yıllarda benzer bir kayıp demiryolu hattı İstanbul'da ortaya çıkarılmış, bu hattın yeniden canlandırılması için çalışmalara yapılmıştı. Aynı çalışmaların Başiskele-Kullar Dekovil Hattı için de yapılabilir mi?
Oldukça zor gibi bu hattı bugünlerde yeniden canlandırmak. Hattın geçtiği güzergâh üzerine bugünlerde çok sayıda ev, işyeri ve yol bulunuyor.
Günün birinde eğer İzmit çuha Fabrikası tekrar ayağa kaldırılırsa, mutla bir yerine böyle bir hattın varlığı ile ilgili bir şeyler yapılmalı. İzmitliler kayıp tarihleri bir nebze de olsa hatırlayabilsin.