“Silahın sesi biter, ama aklın mermisi hiç durmaz.”
Yeryüzünde savaşların görünmeyen bir cephesi vardır: zihinler. İngiltere bu cephede yüzyıllardır hüküm sürer. Onlar için savaş, toprak kazanmak değil, düşünceyi yönlendirmektir. Ve bu görünmez savaşta, en güçlü silah kelimelerdir.
İngiltere, “psikolojik harp”i yalnızca bir taktik değil, bir sanat haline getirmiştir. Tarihi boyunca doğrudan saldırmaz; önce karşısındakinin düşünme biçimini bozar, sonra onun eliyle kendi çıkarını uygulatır.
Sevgili zeki insan,Bugün seni bir savaşın ortasına götüreceğim; ne top sesi var ne de kan kokusu... Ama en derin yara burada açılıyor: zihinde. Çünkü artık savaş, tanklarla değil, düşüncelerle yapılıyor. Silah değişti, cephe değişti; artık hedef kalp değil, kanaat.
Rusya, “kardeşlik” diyerek başlar söze; ama bu kardeşliğin kucağı soğuktur.Anlatısı basit ama etkili: “Ortak tarihimiz, ortak dilimiz var; Moskova doğal merkezdir.”Bu söylem, tıpkı eski bir melodinin kulağa hoş gelişi gibidir ama altındaki nota bağımlılıktır.
Sputnik ve RT ekranlarında, Türkiye’nin her hamlesi “neo-Osmanlı” olarak çerçevelenir. Kazakistan’da Sputnik’in Ukrayna’da savaşan bir Kazak’ı övmesiyle başlayan haber, aslında bir şeyin itirafıdır: Bu alan, bir haber odası değil, bir cephedir.Rossotrudniçestvo’nun tiyatro, film, eğitim ağlarıyla kurduğu “kültürel kardeşlik”, bir yumuşak kuşatmadır. Göçmen işçilerin, boru hatlarının, kredilerin içinde bir zihin zinciri örülür.
Hiç düşündün mü zeki insan… Gerçekten kendi hayatımızı mı yaşıyoruz, yoksa bize biçilen rolleri mi oynuyoruz? Biz “özgür bireyler” miyiz, yoksa “yönetilebilir kaynaklar” mı?
Bir telefon ekranına hapsolmuş milyarlarca insanın sessizliği, tarihin en büyük esareti değil mi? Dijital zincirler görünmez olduğu için mi fark edilmiyor, yoksa fark edenler susturuluyor mu?
Küresel şirketler neden artık devletlerden güçlü? Teknoloji devleri kimden izin alıyor, kimse onlara “dur” diyemiyorsa asıl hükümet kim? Para mı yönetiyor insanı, yoksa insan mı hâlâ parayı yönettiğine inanıyor?
Yüzyıllar boyunca sömürülmüş, parçalanmış, kaynakları çalınmış bir kıta: Afrika.Ama kader sayfaları değişiyor.Bu kez haritayı çizenler değil, haritada olanlar konuşacak.Ve sevgili okuyucu, dünya yeniden kuruluyor; bu kez masanın ayaklarını Afrika taşıyor.
“Afrika artık dünya satrancının tahtası değil, hamle yapan oyuncusudur.”
Çin, Afrika’nın damarlarına yollar, limanlar, barajlar döşerken aslında bir strateji inşa ediyor:Krediyle sadakat, altyapıyla nüfuz.Bir bakıma Afrika’da beton değil, bağ inşa ediyor ama bu bağın içinde borcun ipi gizli.Şanghay’dan Addis Ababa’ya uzanan tren hattı sadece yol değil; nüfuz hattı.
Bazıları savaş meydanında kurşun sıkar, bazıları masada satranç oynar...Ama Kırmızı Ekip, düşmanın zihnine sızar.Onlar, düşünceyle savaşan, kelimelerle vuran, zihinlerle kuşatan akıl askerleridir.Savaş, artık toprakta değil; beyinde başlar, algıda biter.
“Kılıç keser, akıl hükmeder.”
Kırmızı Ekip, görünmeyen bir aklın mimarlarıdır. Onlar, düşmanı anlamaz; onu yaşar.Her refleksini, her korkusunu, her kararsızlığını analiz eder.Çünkü zafer, rakibi yenmekle değil; onun düşünce haritasını yeniden çizmekle mümkündür.
“Bazen bir ziyaret, bir yüzyıllık sessizliği bozar.”
Avrupa’nın ağırbaşlı devleti Almanya’nın Ankara’ya uzanan yolu, yalnızca diplomatik bir seyahat değildir; tarihin rotasını yeniden çizen bir fark ediştir. Çünkü Berlin, nihayet bir gerçeği kabullenmiştir:
“Türkiye artık denklemde değil, denklemin ta kendisidir.”
Diplomaside fotoğraf değil, fotoğrafı çekenin niyeti konuşur.
Ankara’daki karelerin arkasında dört ana niyet var: sanayi hattını canlı tutmak, Avrasya geçişini sahiplenmek, riskleri Türkiye üzerinden yönetmek, Londra finansını yeni jeopolitiğe bağlamak.
Bu ziyaretin vitrininde uçak var; çekmecesinde ise üretim hatları, bakım-sürdürülebilirlik sözleşmeleri, parça-entegrasyon dosyaları.Niyet: İngiltere, savunma sanayindeki istihdamı ve tedarik zincirini Türkiye ile kilitleyerek hem NATO’nun doğu-güney kanadını takviye ediyor hem de KAAN sonrası çağda oyunda kalıyor.
Amerika Birleşik Devletleri’ni anlamak, bir ülkeyi değil, bir zihniyeti çözmektir. Bu zihin, askeri üslerle değil, algı ağlarıyla dünyayı çevrelemiştir. ABD’nin devlet aklı, sandıktan değil, sistemin kendisinden doğar. Başkanlar değişir, ama akıl hep aynıdır: “Kural koy, kriz üret, sonra çözümün tek adresi sen ol.”
Amerikan devlet aklı, “özgürlük” maskesiyle gizlenen derin bir korku psikolojisinin ürünüdür. Bu korku üç kaynaktan beslenir:
Yükselen güç korkusu: Çin’in teknolojik ilerleyişi, Rusya’nın jeopolitik direnci, Türkiye gibi bağımsız akıl üretmeye başlayan ülkeler…İç çürüme korkusu: Kimliksizlik, bireycilik, toplumun ruhsal çöküşü…Kontrol kaybı korkusu: Para, medya ve güvenlik sistemlerini yöneten dijital gücün bir gün kendi başına düşünmeye başlaması…Bu yüzden ABD’nin aklı savunma refleksiyle saldırganlık arasında sıkışmıştır. Saldırır, çünkü korktuğu için daha çok saldırır. Bu döngü, Amerikan stratejisinin psikolojik motorudur.
Casusluk bir film sahnesi değildir; çoğu zaman kravatlı bir adam ya da gizemli bir kadın değildir karşınızdaki. Bazen televizyona çıkan bir uzman, bazen size “yazınızı çok beğendim” diyen biri, bazen de bir panelde yan yana oturduğunuz yabancı bir konuk olur. Gerçek şu: “Bir ülkeyi ele geçirmek istiyorsan önce aklını devşir.” Ve gizli servisler, bu sözü yıllardır adım adım uyguluyor.
Her istihbarat örgütü insanı beş temel duygudan yakalar: Para, inanç, korku, gurur ve yalnızlık. Kısaca formül: “İhtiyacı bul, hikâyeyi yaz, bağımlılığı kur.”
Sözün özü: “Casusluk cebine değil, zihnine sızar. Para sadece makbuzudur.”
Her çağın bir masalı vardır; kimi zaman tanrılarla yazılır, kimi zaman bankerlerle, kimi zaman da algoritmalarla. Bizim çağımızın masalı “üst akıl”la yazılıyor. Kimine göre Vatikan’dır, kimine göre Londra, kimine göre Moskova veya Pekin… Ama hakikat, bir tek taçta değil; birçok elde tutulan iplerin aynı kuklada birleştiği bir sahnededir.
“Gücün adresi olmaz, sadece yönü olur.”
İşte o yön, kimi zaman paraya, kimi zaman inanca, kimi zaman da bilginin kendisine doğrudur.
Aklın Silahı, Tarihin Mührü
İngilizler, savaş meydanlarında değil, masalarda kazandı. Türkler, çoğu zaman masalarda değil, meydanlarda kazandı. Şimdi çağ değişti: zafer, artık zihniyle savaşarak akılları ele geçiren milletlerin olacak.
Dünya, görünürde barış içinde; ama zihinlerde kıyasıya bir savaş sürüyor. Tankların yerini söylemler, uçakların yerini algoritmalar aldı. Bir tweet, bir ordu kadar etkili olabiliyor; bir istihbarat notu, bir ülkenin kaderini değiştirebiliyor. Ve bu görünmeyen savaşın iki büyük ustası var: İngiliz Soğukkanlılığı ve Türk Zekâsı.
Dostluk… Yüzyıllardır en saf duygu diye anlatılır ama en çok kirlenen kavramlardan biridir. Dillerde yüceltilir, kalplerde özlenir, hayatın içinde ise çoğu kez menfaatle karışır. “Çıkar” denince akla hemen para gelir ama mesele bundan çok daha derindir. Duygular da bir tür çıkar ilişkisidir; anlaşılmak, sevilmek, değer görmek… Hepsi, insanın iç dünyasında bir “karşılık arayışı”dır. İnsanoğlu, verdiğini bir yerden almak ister. Sevginin bile içinde, farkında olunmasa da bir beklenti gizlidir. Bu yüzden, saf ve çıkarsız dostluk arayışı çoğu zaman bir masal gibidir; güzel ama gerçekleşmesi imkânsıza yakın bir düş.
Gerçek dostluk, aslında insanla değil, Allah’la mümkündür. Çünkü yalnız O, karşılıksız sever. İnsan seni faydan kadar sever; Allah ise sırf sen “varsın” diye. O’na kendini ispat etmene gerek yoktur; zaten seni senden iyi bilir. İnsan dostluğu, zamanla sınanır; ilahi dostluk, zamanın dışında var olur. İnsanın sevgisi koşullara bağlıdır, Allah’ın sevgisi varoluşa. Bu yüzden, insan dostluğunda kırgınlık olur, ilahi dostlukta sükûnet.
Psikolojide dostluk, bir tür aynalanmadır. İnsan, dostunda kendini görür, kendi parçalarını onda tamamlar. Bu yüzden, dostluk aynı zamanda bir ihtiyaçtır. Ama her ihtiyaç gibi bu da çıkarla iç içe geçer. Kimi yalnız kalmamak için dost arar, kimi anlaşılmak, kimi de birilerine ait olmak için. Her durumda bir “benlik doyumu” gizlidir. İşte o yüzden çıkarsız dostluk, insanın doğasına aykırıdır. Ancak Allah’a yönelince bu denklem bozulur. Çünkü O, seni senden kurtarır; ego değil, ruh konuşur.
Trump’ı anlamak kolay değil; çünkü o, hem satranç tahtasındaki vezir hem de tahtayı tekmeleyen çocuk. Bir gün Wall Street’in dilini konuşuyor, ertesi gün Twitter’dan Pentagon’a ders veriyor. Kimilerine göre kahraman, kimilerine göre felaket. Gerçekte ise Trump, sistemin kendine tuttuğu aynadır; yamuk, parlak ve tehlikeli.
O, Amerika’nın bastırılmış egosunun vücut bulmuş hâlidir. “Amerika’yı yeniden büyük yapacağım” dediğinde aslında şunu diyor kanımca: Benim egomu tahta çıkarın. Ama burada bir sır var: Ego bazen bir ülkenin kimlik krizini örter. Halk onu deli cesaretiyle alkışlarken, akıl sahipleri bir laboratuvar patlamasını izler gibi tedirgin.
Trump, klasik politikacıların aksine kural kitabını okumuyor; çünkü kitabı kendisi yazmak istiyor. Diplomasiye “müşteri ilişkileri yönetimi” gibi yaklaşıyor. Birleşmiş Milletler’e bir holding toplantısı havası katıyor. Öyle ki bazı liderler onunla tokalaşırken sanki “satın alacak mı, dava mı edecek?” diye düşünüyor. Mizah gibi görünebilir ama bu onun gücü: ciddiyeti absürtlüğe dönüştürmek, sonra o absürtlüğü strateji diye pazarlamak.
“Gerçek milliyetçilik, kök salmakla birlikte göğe uzanma sanatıdır.”
Bugün herkes milliyetçiliği konuşuyor. Kimisi onu sloganlara hapsediyor, kimisi rozetlere indiriyor, kimisi de nefretin örtüsü yapıyor. Oysa Türk milliyetçiliği bir öfke değil, bir özgüvendir. Birilerini dışlamak değil, insanlığı Türk aklıyla yüceltme iradesidir. Göze sokulan milliyetçilik, gözleri kör eder. Sessiz ama derin yaşayan milliyetçilikse, milletleri diriltir.
“Kendini bilmeyen millet, cihana söz söyleyemez.”
“Bir milletin ordusunu yenmek kolaydır; ama inancını yıkmak, yüzyıllık bir operasyondur.”
“Toprak kaybetmek geçicidir, ama zihin kaybetmek kalıcıdır.”
Psikolojik harp, bireyin gerçeklikle bağını hedef alır. İnsan, artık bilgiyle değil, “duygu ile ikna” edilir.Bir ülke, kendi insanını korkuya, çaresizliğe, bölünmüşlüğe sürüklediyse, artık savaş bitmiş demektir, sadece zaferin ilanı gecikmiştir.
İnsanoğlu, artık zamanı değil; zaman, insanı kullanıyor. Her sabah milyonlarca parmak aynı anda uyanıyor, ekranları kaydırıyor, hayatı kaçırıyor. “Bir gün harika olacak” diyoruz ama o “bir gün”, her gün biraz daha uzaklaşıyor. Kapitalizm, bize sadece tüketmeyi değil; geleceği beklemeyi de öğretti. Oysa bilge akıl bilir ki: mutluluk ertelendiği anda esir alınır.
Zihnin Kuşatılması: Psikolojik Harbin En Sessiz Cephesi
Artık tanklarla değil, zaman algısıyla savaş açılıyor. Bir toplumu fethetmek için topraklarına değil, dikkatine girmen yeterli. Küresel düzenin görünmeyen ordusu, hızla meşgul edilen ruhlardan besleniyor. Ne kadar hızlıysan, o kadar az farkındasın. Ne kadar çok bildirim alıyorsan, o kadar az bilgelik taşıyorsun. Bu, modern çağın “dijital zeka illüzyonu.” Zeki olduğunu sanan, aslında yönlendirilen insandır.
“Gerçek zekâ, itaat eder gibi görünerek hükmeder; aptallık ise hükmettiğini sanarak itaat eder.”
Bu cümle yalnızca bir özlü söz değil; insanlık tarihinin, devletlerin, imparatorlukların ve toplumların kaderini özetleyen bir hakikattir.
Bugün dünyada pek çok güç merkezi; devletler, şirketler, gizli servisler, ideolojik yapılar; zeki insanları kullandığını sanıyor. Onları birer parça gibi sisteme ekliyor, zekâlarını kendi çıkarları için yönlendirdiklerini düşünüyor. Oysa büyük yanılgı burada başlıyor: Zekâ hiçbir zaman tam anlamıyla kullanılamaz ve yönetilemez. Zekâ, görünen itaatiyle sisteme boyun eğiyor gibi yapar, fakat aslında zihnin görünmez derinliklerinde kendi oyununu kurar.
Tarih, bazen bize cazip görünen hayaller sunar. Parlaklığı göz kamaştırır, hatırası gurur verir, ama o hayali bugünün gerçekliğine taşımaya çalıştığınızda elinizden kayıp gider. “Osmanlı Milletler Topluluğu” fikri tam da böyle bir hayaldir. Güzel, nostaljik ve duygusal… Fakat reel politiğin sert rüzgârlarında imkânsız.
Bunun en büyük sebebi, Batı’nın ve İsrail’in zihinlerde ustalıkla işlediği psikolojik harp tuzağıdır. Onlar, Osmanlı’yı sistematik şekilde “emperyal” olarak kodladılar. Yüzyıllarca farklı milletlere adaletle hükmeden bir devleti, “işgalci” etiketine mahkûm ettiler. Bu algı, sadece Batılıların kitaplarında değil; İslam coğrafyasının yorgun halklarının bilinçaltında da iz bıraktı.
Bugün bir Türk lideri çıkıp “Osmanlı Milletler Topluluğu” dese, daha ilk anda şu fısıltılar yükselecektir: “Türkiye eski günlerine dönmek istiyor… Yine bizi sömürmeye geliyor…”
Önce hakkı teslim edelim: Kalemini ilmin namusu için kullanan, alnı açık, ilmiyle milletine hizmet eden akademisyenler başımızın tacıdır. Onlar, toplumun hakiki aydınlık yüzüdür. Fakat perde arkasında öyle senaryolar vardır ki, akılları devşirilen bazı akademisyenler kendi yolunda yürüdüğünü sanırken aslında başka servislerin izlerini sürmektedir.
“Bilimin alnı açıktır; gölgeye düşen ise bilimin değil, sahibinin zaafıdır.”
Bir akademisyenin hayatı çoğu kez sıradan bir e-postayla değişir. Kutusuna düşen mesajda yazılıdır:
Savaş artık toprağın üzerinde değil; zihinlerin derinliklerinde. Ne tank sesleri var bu cephede ne de uçakların gürültüsü… Burada silah, bir cümle; cephane, bir fotoğraf; ordu, bir algoritma. İşte psikolojik harp, tam da bu yüzden en tehlikeli harp biçimidir: vurur ama izi görünmez.
“Mermi bedeni parçalar, söz ise milleti.”
Bugün dünyada hiçbir ülke psikolojik harpten azade değil. Bir dedikoduyla piyasalar çöküyor, bir sahte fotoğrafla ülkeler krize giriyor, bir etiketle sokaklar dolup taşıyor. Eskiden savaş meydanlarında kılıç şakırtıları işitilirdi; şimdi telefon ekranlarında bildirim sesleriyle zihinler kuşatılıyor.
Okul koridorlarında yaşanan zorbalık, yalnızca aşağılamadan dalga geçilmesinden ibaret değil. Asıl tehlike, zorbaların sinsiliğinde saklı. Çünkü onlar yalnızca yaptıkları ile değil, kurdukları kurnaz düzenle de mağduru köşeye sıkıştırıyor.
Bir çocuk düşünün: Aylarca alay edilmiş, itilmiş, aşağılanmış. Sonunda dayanamayarak sesini çıkarıyor. Fakat işte tam burada devreye zorbanın sinsiliği giriyor. Zorbalar, yanına yakın arkadaşlarını alıyor ve bir tiyatro sahnesine çeviriyor olayı. Söz birliği ediyorlar, mağdurun anlattıklarını inkâr ediyorlar; okul yönetimlerine , rehberlik servislerine ve dahi kendi ailelerine “biz oradaydık, öyle bir şey olmadı, biz hep yardımcı olmaya çalıştık” diyerek kurbanı yalancı konumuna düşürüyorlar.
Bu oyun, mağdurun yarasını daha da derinleştiriyor. Çünkü yalnızca zorbalığa uğramakla kalmıyor, aynı zamanda “yalancı” yaftasıyla sessizliğe mahkûm ediliyor. Zorbalar kahkaha atarken, mağdurun gözlerindeki güven kırıkları çoğalıyor.
Her büyük güç sahneye parlak ışıklarla çıkar; ABD de öyle. “Demokrasi, insan hakları, özgürlük” diye nutuk atar. Ama perdeyi biraz araladığında görürsün ki alt yazıda yazan şey şudur: petrol, doğalgaz, silah, finans, veri. Çünkü hiçbir imparatorluk insanlık için savaşmaz; ömrünü uzatmak için savaşır.
İngiltere, hâlâ sömürge imparatorluğunun hayaletini diri tutmaya çalışıyor. Çin, dünyanın fabrikası olmaktan çıkıp dijital imparatorluk kurma peşinde. İsrail, “güvenlik” bahanesiyle bölgeyi cehenneme çevirmekte ısrarcı. Rusya, çarlığın mirasını 21. yüzyıla taşımak istiyor. Peki ABD? ABD’nin derdi insanlık mı? Hayır, onun derdi enerji koridorlarının vanasını elinde tutmak.
“Bir milletin petrolü varsa, ABD’nin merhameti yoktur ve ABD’nin dostluğu menfaati bitene kadardır; menfaat bitince demokrasi paketlenip gönderilir bu yüzden de Hollywood’un ışıkları, Pentagon’un karanlığını gizlemek içindir. Sonuç olarak bunu sağlamak için gerçek savaş tanklarla değil, manşetlerle kazanılır ve ABD, insanlık için değil; pazar için ağlar.”
Eleştiri, milletlerin yol haritasında pusula işlevi görür. Doğruyu yanlıştan, faydalıyı zararlıdan ayırır. Ama pusulayı yanlış tutarsanız, yön kaybolur. İşte bugün, eleştirinin ne olduğuna, nasıl olması gerektiğine ve milli birlik üzerindeki tesirine birlikte bakalım istedim.
Eleştiri Ne İçindir?
Eleştiri, yıkmak için değil; daha sağlam bir bina kurmak içindir. Bir binanın çatısını onarmak için ustaya söylenen sözle, ustayı aşağılamak için edilen söz aynı değildir. Birincisi yapıcıdır, ikincisi yıkıcıdır.
“Devletler dostluk kurmaz, çıkar kurar. Ama bazen çıkar, vicdanın diliyle anlatılır.”
İtalya’nın bugün Filistin için ses yükseltmesi yalnızca vicdan işi değil; tarihin ve coğrafyanın zorladığı satranç hamlesidir.
Katolik Vicdanın İnce Kılıfı
