Bipolar Bozukluk Nedir, Neden Olur?

Kimi zaman aşırı enerjik, coşkulu, taşkın ya da sinirli dönem ile kimi zamanda üzgün, çökkün, umutsuz, enerji kaybı olan döneme işaret eden bipolar bozukluk araştırmaları yapıldı. Bipolar bozukluk nedir sorusu son dönemlerin en çok merak edilenleri arasında yerini aldı. Bipolar bozukluğun temelinde yatan psikolojik durumların neler olabileceğini merak edenler için bilinmesi gerekenler sıralandı. Peki, Bipolar bozukluk neden olur? İşte merak edilen Bipolar bozukluk türleri ve bilinmesi gerekenler..

Bipolar Bozukluk Nedir?

Bipolar bozukluk kişinin ruh halinde aşırı dalgalanmalar yaşadığı bir duygudurum bozukluğudur. Bu bozuklukta kişi genellikle iki uç arasında gidip gelir. Bu iki uç arasındaki geçişler bazen hızlı, bazen de haftalar veya aylar sürebilir.

Bipolar Bozukluk Türleri

- Mani (taşkınlık): Aşırı neşeli, enerjik ya da sinirli bir dönemdir.

- Bipolar 1 Bozukluk: En az bir mani dönemi yaşanması gerekir. Mani genellikle bir hafta veya daha uzun sürer ve bazen hastaneye yatış gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Çoğu zaman majör depresyon dönemleri de eşlik eder ancak depresyon şart değildir. Şiddetli mani atakları bazen psikotik belirtiler (halüsinasyonlar, sanrılar) getirebilir. Depresif dönemler çoğu kişide görülür. En ciddi ve dikkat gerektiren türdür.

- Depresyon: Çökkün, enerjisiz, umutsuz bir dönemdir.

- Bipolar II Bozukluk: En az bir hipomani (maniden daha hafif bir taşkınlık hali) ve bir majör depresyon dönemi yaşanır. Hiçbir zaman tam anlamıyla bir mani atağı geçirilmemiştir. Hipomani kısa süren, daha az yıkıcı taşkınlık haliyken majör depresyon ise uzun ve derin çökkünlük dönemleri yaşatır. Depresyon baskın seyreder ve tanı koymak zor olabilir.

- Siklotimik Bozukluk (Siklotimi): En az 2 yıl boyunca (çocuklarda ve ergenlerde 1 yıl) süren, hipomaniye benzer ve depresyona yakın belirtilerle seyreden ancak tanı kriterlerini tam karşılamayan dalgalanmalardır. Tam mani ya da tam depresyon atakları yoktur. Uzun süreli duygudurum düzensizliği yaratır. Bipolar spektrumun en hafif ama kronik türüdür.

- Madde/İlaç Kaynaklı Bipolar Bozukluk: Belirtiler bir ilaç, madde (alkol, uyuşturucu) ya da tıbbi tedavi (örneğin antidepresanlar) nedeniyle ortaya çıkar. Altta yatan neden düzeldiğinde belirtiler kaybolabilir.

- Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı Bipolar Bozukluk: Bipolar belirtiler, tiroit hastalıkları, beyin tümörleri, MS (Multipl Skleroz) gibi tıbbi bir durumla ilişkilidir. Tıbbi hastalık tedavi edildiğinde belirtiler hafifleyebilir.

Bipolar Bozukluk Neden Olur?

Bipolar bozukluğun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte birçok faktör etkili olabilir. Bu faktörler şunlardır;

- Genetik: Ailede bipolar bozukluk öyküsü varsa, risk artar.

- Beyin Kimyası: Beyindeki serotonin, dopamin gibi kimyasalların dengesizliği rol oynayabilir.

- Çevresel Faktörler: Travmalar (çocuklukta istismar, kayıplar vs.)

- Yoğun stres

- Uyku düzeninin bozulması

- Hormonlar: Bazı hormonal değişiklikler tetikleyici olabilir.

Bipolar Bozukluk Belirtileri

Belirtiler kişinin içinde bulunduğu döneme (mani veya depresyon) göre değişir. Bipolar bozukluk belirtileri şunlardır;

* Mani Dönemi Belirtileri:

- Aşırı neşe ya da sinirlilik

- Enerji patlaması, az uyuma ama yorgun hissetmeme

- Hızlı konuşma, düşüncelerin hızla akması

- Büyüklenmeci düşünceler (kendini çok güçlü veya önemli hissetme)

- Aşırı para harcama, riskli davranışlar

- Dikkat dağınıklığı

* Depresyon Dönemi Belirtileri:

- Sürekli üzgün, boşlukta ya da umutsuz hissetme

- Enerji kaybı

- Yorgunluk

- Uykusuzluk

- Aşırı uyuma

- Değersizlik

- Suçluluk duyguları

- Konsantrasyon zorluğu

- İştah değişiklikleri

- İntihar düşünceleri

Bipolar Bozukluk Nasıl Geçer?

Bipolar bozukluk tamamen iyileşmeyebilir ancak doğru tedaviyle uzun süreli denge sağlanabilir. Tedavi genellikle şunları içerir:

- İlaç Tedavisi

- Duygudurum dengeleyiciler (örneğin: lityum)

- Antidepresanlar (bazı durumlarda)

- Antipsikotikler

- Psikoterapi:

- Bilişsel davranışçı terapi (BDT)

- Aile terapisi

- Destekleyici danışmanlık

- Yaşam Tarzı Düzenlemeleri:

- Düzenli uyku

- Stres yönetimi

- Alkol ve uyuşturucudan uzak durmak

- Egzersiz yapmak

- Psikoeğitim: Kişinin hastalığını tanıması, belirtileri fark etmesi ve erken önlem almasını ifade ediyor. Bipolar bozukluk profesyonel yardım gerektiren ciddi bir durumu beraberinde getiriyor. Belirtiler fark edildiğinde bir psikiyatrist ya da psikologdan destek alınması gerektiği öneriliyor. Bipolar bozukluk durumunda kişi genellikle iki zıt uç arasında gidip gelir.