Cezayir: İsrail’in Afrika’da çarpamadığı kale ve soykırım davasının yankısı

"Devletlerin kaderi bazen tanklarla değil, tavırlarla çizilir."

İşte Cezayir, Afrika’da İsrail’in en çok zorlandığı, nüfuz kuramadığı, her kapı hamlesinde tokat gibi karşılık aldığı ülke…

Bugün Afrika’nın çöllerinden Akdeniz’in kıyılarına uzanan bu ülke, yalnız coğrafyasıyla değil, hafızasıyla da bir duvar örüyor İsrail’in önüne.

1. Tarihin Kanlı Kökleri: Neden Cezayir?

Cezayir, Fransız sömürgesiyken 1,5 milyon şehit vererek bağımsızlığını kazandı. Bu travma, ulusal DNA’ya şunu kazıdı:
“İşgale boyun eğmek, halkın varlığına ihanettir.”

İşte bu yüzden, Filistin meselesi Cezayir için bir dış politika dosyası değil, kendi bağımsızlık savaşının devamıdır. İsrail’i tanımaması, sadece diplomatik bir tercih değil, bir kimlik meselesidir.

“Kimliği işgal edilmiş bir millet, özgürlüğünü konuşamaz.”

Cezayir, işte bu yüzden İsrail’e kapılarını tamamen kapatır.

2. İsrail’in Kapıyı Zorlayışları

İsrail, Afrika’da oyununu hep aynı yöntemle oynar: tarımda teknoloji, güvenlikte istihbarat, diplomaside Batı kartı. Ama Cezayir’de bu oyun defalarca boşa düştü.

• Fransa Kartı: Paris-Tel Aviv hattı, eski sömürgeci bağları kullanarak kapıyı aralamak istedi. Ama Fransız geçmişi Cezayir’de hâlâ taze bir yara; Fransa üzerinden gelen her teklif, halkın gözünde “sömürge oyununun devamı” olarak görüldü.
• Enerji Diplomasisi: Petrol ve doğalgaz yatırımıyla girmeyi denediler. Ancak Cezayir, enerji sahalarını Rusya, Çin ve Türkiye gibi aktörlere açtı. İsrail bu oyunda kenara itildi.
• Normalleşme Zinciri: “İbrahim Anlaşmaları” ile Fas, Sudan, BAE gibi ülkeler zincire eklendi. Cezayir ise bu zinciri kıran ülke oldu.

“Yanlış anahtarla zorlarsan, kapı değil, sabır taşı kırılır.”

İsrail işte bu kapıyı yanlış anahtarlarla zorlamaktadır.

3. Hukukun Sahnesi: Soykırım Davası

İsrail’in Filistin’de yürüttüğü sistematik, hedefli soykırımın ardından dünya ayağa kalktı. Güney Afrika, 29 Aralık 2023’te Uluslararası Adalet Divanı’na başvurarak İsrail’i “soykırım” ile suçladı. Lahey’de açılan dava tarihe geçti.

Cezayir, bu davaya hem politik hem diplomatik olarak en güçlü desteği veren ülke oldu. Üstelik yalnızca hükümet düzeyinde değil; Cezayirli barolar, avukat birlikleri de İsrail’i Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde dava eden girişimlerde bulundu.

Bu, Afrika tarihinde bir kırılma anıdır:

• Güney Afrika ve Cezayir aynı anda İsrail’in karşısına çıktı.
• Arka planda Tunus, Ürdün, Pakistan ve Türkiye gibi ülkeler dayanışma gösterdi.
• İsrail ilk kez Afrika’nın kuzeyinde “hukuk üzerinden dışlanan” bir aktör haline geldi.

“Savaş meydanında tüfekle, adalet meydanında dosyayla vurursun.”

Cezayir, İsrail’i hem sokakta hem mahkeme salonunda vurmayı seçti.

4. Cezayir’in Arka Bahçesindeki Güçlü Dostlar

Cezayir bu duruşu tek başına göstermedi, konjonktüre uygun olarak sırtını doğru aktörlere yasladı:

• Rusya: Savunma sanayisinin omurgası hâlâ Rusya’dan geliyor. Bu da İsrail’in silah diplomasisini işlevsiz bırakıyor.
• Çin: Kuşak-Yol projesi kapsamında Cezayir dev bir ekonomik ortaklık geliştirdi. İsrail’in teknoloji ve yatırım kozları burada geri planda kaldı.
• Türkiye: Hem Osmanlı mirasının bıraktığı dostane duygular hem de savunma sanayisinde son yıllarda kurulan ortaklıklar, Cezayir için İsrail’e karşı güvenilir bir alternatif yarattı.

“Büyük dost, zor günlerde kapı çalan değil; zaten evin içinde olandır.”

Cezayir’in evi, Türkiye, Rusya ve Çin ile dolu.

5. İslam Dünyasında Cezayir’in Eşi Var mı?

Filistin davasında birçok ülke ses çıkarır ama çoğu bunu çıkar hesaplarıyla yapar. İran mezhep üzerinden, Katar medya diplomasisiyle, Pakistan iç dengeler üzerinden…

Cezayir’in farkı şudur: Bu dava “çıkar” değil, “kimliktir.”
İşte bu yüzden İslam dünyasında Cezayir kadar dik duruş gösteren ülke azdır. Belki sadece Güney Afrika’nın bu davadaki cesareti, Cezayir’in yanına yazılabilir.

6. Cezayir’in Türkiye’ye Bakışı

Cezayir, Türkiye’ye bakarken iki şeyi aynı anda görür:

1. Osmanlı geçmişinde kendisine uzanan bir tarihsel el.
2. Bugünün dünyasında Batı’ya rağmen dik duran, savunma sanayisini geliştiren, mazlumların yanında duran bir aktör.

Türkiye, Cezayir için “İsrail’in alternatifi” değil, “kardeşin yeniden keşfi”dir.

“Kardeşlik, kan bağı değil; dava bağıdır.”

İsrail’in Çarpamadığı Duvar

İsrail Afrika’da derin bir satranç oynuyor; ama Cezayir o satrançta taş olmuyor, tahta oluyor.

• Tarihinden aldığı özgürlük kodları,
• Dostlarından aldığı güç,
• Hukuktan aldığı meşruiyet,
• Halktan aldığı ruhla,

Cezayir; İsrail’e karşı en sert, en sağlam ve en dik duran ülkelerden biri olarak tarihteki yerini alıyor.

“Tank devrilir, dava devrilmez. Cezayir’in tavrı, Afrika’da İsrail’in çarpıp da kıramadığı en önemli duvardır.”

Gürkan Karaçam