Gluten Nedir? Nelerde Var?

Glutensiz beslenmesi gerekenlerin tükettiklerine dikkat etmesi gerekiyor. Buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten protein gruplarından biri olarak biliniyor. Glutensiz beslenmesi gereken çölyak hastaları veya gluten intoleransı olan bireylerin tüketimine dikkat etmesi gerekiyor. Ekmek ve hamur işlerinin yapısal bütünlüğünü sağlayan gluten tüketiminde dikkat edilmesi gerekenler araştırılıyor. Peki, Gluten nedir? Gluten nelerde vardır? İşte Gluten hassasiyetiyle ilgili merak edilenler..

Gluten Nedir?

Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein karışımıdır. Un ile su karıştırıldığında hamura elastikiyet kazandıran yapıdır. Aynı zamanda hamurun kabarmasına ve şekil almasına yardımcı olur.

Gluten Nerelerde Var?

Gluten birçok tahıllarda doğal olarak bulunur. Bunlar arasında buğday ve tüm türevleri: makarna, ekmek, un, bulgur, irmik, arpa, bira, malt ürünleri, çavdar, triticalede bolca bulunuyor. Gluten ayrıca işlenmiş ürünlerin çoğunda kıvam artırıcı veya bağlayıcı olarak bulunabiliyor. Çorba karışımları, soslar, salam-sosis, bazı yoğurtlar, dondurmalar gibi ürünlerde bulunuyor.

Bulgurda Gluten Var Mı?

Bulgurda gluten vardır. Bulgur buğdaydan yapılır ve bu nedenle doğal olarak gluten içerir.

İrmikte Gluten Var Mı?

İrmikte gluten vardır. İrmik, sert buğdaydan durum buğdayından elde edilir ve gluten içerir.

Tam Buğday Ekmeğinde Gluten Var Mı?

Tam buğday ekmeğinde gluten vardır. Tam buğday unu, buğdayın tüm öğütülmesiyle elde edilir ve gluten içerir.

Çavdar Ekmeğinde Gluten Var Mı?

Çavdar ekmeğinde gluten vardır. Çavdar da gluten içeren bir tahıldır fakat buğdaya göre daha düşük oranda içerir.

Kepek Ekmeğinde Gluten Var Mı?

Kepek ekmeğinde gluten vardır. Kepekli un, buğdaydan elde edildiği için gluten içerir.

Gluten İntoleransı Nedir?

Gluten intoleransı vücudun gluten adlı proteine karşı olumsuz tepki verdiği bir durumdur. Bu, bir bağışıklık hastalığı (çölyak) kadar ciddi olmasa da, gluteni sindirmekte zorlanma ve çeşitli fiziksel rahatsızlıklarla kendini gösterebilir. Gluten intoleransı aynı zamanda “gluten hassasiyeti” veya “non-çölyak gluten duyarlılığı” olarak da adlandırılır.

Gluten İntoleransı Belirtileri Nelerdir?

Gluten intoleransı olan kişiler gluten içeren gıdaları tükettiklerinde belirtiler yaşayabilir. Bu belirtiler arasında karın şişkinliği, kaz ve hazımsızlık, ishal veya kabızlık, mide ağrısı, yorgunluk, baş ağrısı, kas veya eklem ağrısı gibi belirtiler yer alır. Öte yandan Gluten İntoleransı olanlarda dikkat dağınıklığı yani beyin sisi, ciltte döküntüler, depresif ruh hali gibi belirtiler olabilir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterir ve genellikle gluten tüketiminden saatler veya günler sonra ortaya çıkar.

Gluten İntoleransı Olanlar Ne Yapmalı?

Glutensiz beslenme: Gluten içeren tüm tahıl ve ürünlerden uzak durulmalı (buğday, arpa, çavdar, bulgur, irmik)

Etiket okuma alışkanlığı: Paketli ürünlerin içeriği dikkatle incelenmeli.

Alternatif gıdalar: Mısır, pirinç, karabuğday, kinoa, patates, nohut unu gibi glutensiz ürünler tercih edilmeli.

Gluten Nelerden Oluşur?

Gluten iki ana protein grubundan oluşur:

Gliadin: Hamurun kabarmasını sağlar.

Glutenin: Hamura esneklik ve çiğneme direnci verir

Gluten Kimler İçin Zararlıdır?

Gluten çoğu insan için zararsızdır. Ancak bazı kişilerde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bunlar;

Çölyak Hastalığı

Bağışıklık sistemi glutene karşı reaksiyon verir → ince bağırsak hasarı oluşur.

Gluten İntoleransı / Hassasiyeti

Bağırsak hasarı olmadan rahatsızlık verir (şişkinlik, baş ağrısı, yorgunluk vb.)

Buğday Alerjisi

Bağışıklık sistemi buğday proteinlerine karşı aşırı tepki verir (anafilaksi riski dahil)

Glutensiz Beslenmede Tüketilebilecek Gıdalar

Gluten içermeyen doğal gıdalar:

Pirinç

Mısır

Kino

Karabuğday (greçka)

Patates

Nohut unu

Mercimek unu

Et

Süt

Sebze

Meyve

Çölyak Hastaları Gluten Tüketirse Ne Olur?

Çölyak hastalığı bağışıklık sisteminin glutene karşı anormal tepki verdiği otoimmün bir hastalıktır. Gluten tüketildiğinde bağışıklık sistemi ince bağırsağın iç yüzeyine zarar verir. Bu da besin emilimini bozar ve zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Gluten buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunur. Bunlar tüketildiğinde bağışıklık sistemi bağırsaklardaki villus yapılarına saldırır.