Tekin Yeken: Kandıra’dan çok daha iyi seçenekleri bulmak mümkün
Kandıra’ya yapılması planlanan Doğu Bölgesi Atık Bertaraf ve Düzenli Depolama Tesisi hakkında değerlendirmelerde bulunan KOÜ Öğretim Üyesi Jeofizik Yüksek Mühendisi Tekin Yeken, “Kocaeli’de Kandıra’dan çok daha iyi seçenekler bulunabilir” dedi.
ÖZEL HABER - MELİH CAN ŞENOL
Kocaeli Haber - Kent ile üniversiteyi bir araya getirme hedefiyle başlattığımız Akademik Bakış adlı röportaj serisinin ilk konuğu olan Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Jeofizik Yüksek Mühendisi Tekin Yeken, Kandıra’ya yapılması planlanan Doğu Bölgesi Atık Bertaraf ve Düzenli Depolama Tesisi hakkında önemli değerlendirmelerde bulundu. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci devam eden ve pek çok tartışmayı beraberinde getiren tesis için belirlenen bölgenin jeofizik açısından pek çok sorun taşıdığını vurgulayan Yeken, “Kocaeli’de Kandıra’dan çok daha iyi seçenekleri bulmak mümkün. Kandıra elimizde kalan kirlenmemiş en bakir tarım arazisi” dedi.
“BUNA HİÇ KİMSENİN BİR İTİRAZI YOK”
Çöp tesisinin gerekli olduğuna kimsenin itiraz etmeyeceğini ve modern şehirciliğin olmazsa olmaz gerekliliklerinden biri olduğunu belirten Yeken, “Kocaeli’de düzenli depolama ve bertaraf tesisine ihtiyaç olduğunu reddetmiyoruz. Zaten bunu çalıştayda da dile getirdik. Çünkü biz evden çöpü atıyoruz ve “kurtulduk” diyoruz. Fakat elbette bu çöplerin çevreye zarar vermeyecek şekilde depolanması ve bertaraf edilmesi gerekiyor. Buna hiç kimsenin bir itirazı yok. Bu, modern şehircilikte çok önemli bir gereklilik” dedi.
ÇEVRE GÜVENLİĞİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Bir çöp tesisi yapılacağı zaman en önemli konuların çevre güvenliği ve sürdürülebilirlik olduğunu vurgulayan Yeken, “Bir çöp tesisinin her şeyden önce çevre güvenliğini tehdit etmemesi ve sürdürülebilir olması gerekiyor. Bu gereklilikleri sağlanması için belirlenmiş uluslararası standartlar var. Bu standartlar içinde, yer bilimleri açısından en önemli husus; yakınlarda yeraltı su havzasının bulunmamasıdır. Çünkü su havzası, yüksek tepelerden, eriyen kar sularının ve meteorolojik suların toplandığı, bir şehrin temel kaynağıdır” ifadelerinde bulundu.
“SİYASİ OLARAK ANGAJE OLUNACAK BİR ŞEY DEĞİL”
Bu konuda tamamen bilimsel bir açıdan baktıklarını ve bilim ahlakına dikkat geçen Yeken, “Bilim, topluma hoş görünmek veya siyasi olarak angaje olunacak bir şey değil. Bilim ölçümlere ve gözlemlere dayanır. Buna da bilim ahlakı diyoruz. Bizim söylediklerimizin hiçbiri toplumsal bir karşı gelme, ya da aktivist hareketlerle ilgisi yok. Biz her zaman bilim açısından bakıyoruz” şeklinde ifadelerde bulundu.
KANDIRA NEDEN UYGUN DEĞİL?
Jeofizik açısından Kandıra’nın böyle bir tesis için neden uygun olmadığını açıklayan Yeken, “Tesisin yapılması planlanan proje sahası 360 kotlu Çal Tepesi’nin Akçakese bölgesine bakan yüksek eğimli yamacı üzerinde bulunuyor. Bu 360 kotlu tepe bütün Sarısu havzasını besleyen kaynaktır. Sarısu havzası da Kandıra topraklarının yaklaşık yüzde 40’ı kadar bir alana sahip. Böyle dik ve bölgeyi besleyen bir yamacın tesis alanı olarak belirlenmesi sızıntı sular ve heyelan gibi pek çok riski beraberinde getiriyor. Modern sistemler kullanılarak tesisin zarar görmemesi için çalışmalar yapılabilir. Fakat bir yer bilimci olarak bunun verimli olmayacağını düşünüyorum. Çünkü orası küçük bir alan değil 570 bin metrekarelik bir saha” dedi.
SIZINTI SULAR
Sızıntı suların Sarısu havzası için büyük tehdit oluşturduğunu ve bölgenin zemin yapısının sızıntıya müsait olduğunu belirten Yeken, “Çöp tesisinde her türlü ağır metal olabilir ve sızıntı sularla birlikte yerin derinliklerine kolayca ulaşabilir. Bu sızıntı sular filtre edilerek önlenebilecek bir şey değil. Kandıra’nın yer yapısı karstik, erime boşlukları olan bir kireç taşına sahip. Bu kireç taşı meteorolojik sularla birleşiği zaman erime boşlukları oluyor ve orada birikiyor. Dolayısıyla havzaya kaynak olan bölgeye kirlilik depolayabilir. Yani basitçe söylemek gerekirse; besleyen bir akış var ve siz bunu kirletirseniz havza etkilenecektir. Bu kadar kesinlik içeren bir durum” ifadelerinde bulundu.
“SIZINTI SULARA BIRAKIN GİTSİN Mİ DİYECEKSİNİZ?”
ÇED raporunda sızıntı suların nasıl önleneceğine ilişkin bir başlığa rastlamadıklarını vurgulayan Yeken, “ÇED raporunda sızıntı sularının toplanması ve arıtılmasına ilişkin bir şeye rastlayamadık. Bu ya düşünülmedi ya da sonradan plana alındı. Bu kadar sızıntı sulara bırakın gitsin mi diyeceksiniz? Bu açıdan sürdürülebilir olması için sızıntı suları içinde ayrı bir arıtma sistemi olması gerekiyor” dedi.
HEYELAN
Bölgede ciddi anlamda heyelan olduğunu ve olası bir kitle hareketi sonucunda tesisin zarar görerek çevre felaketine sebebiyet verebileceğini vurgulayan Yeken, “Öte yandan modern teknikler uygulanarak her ne kadar sızıntı sular engellense de yer hareketleri var. Çünkü bölge şu anda ileri derece bir heyelan yaşıyor. Ve yaptığımız çalışmalarda gittikçe artan bir kitle kayması gözlemledik. Kayma miktarı olarak 1 metrelik atımlara ulaşan ve giderek devam eden bir kitle hareketi var ve bu kayma yağışlı havalarda daha da artıyor. Buraya kurulacak tesiste ne kadar önlem alırsanız alın, kitle hareketleri büyük hasar verebilir. Heyelanı durduramazsınız” şeklinde ifadelerde bulundu.
YER SEÇİMİ
Çöp tesisi yapılacak bir alanda nelere dikkat edilmesi gerektiğini belirten Yeken, “Bir alanın çöp tesisi için seçilmesi için bölgenin geçirimsiz olması gerekiyor. Bölgede yer altı kaynaklarının olmaması gerekiyor. Yerleşim alanına uzak olacak. Verimsiz ve alt katmanı geçirimsiz bir bölge olması gerekiyor. Kocaeli’de muhakkak böyle bir yer bulunabilir. Bunun için araştırma yapmak gerekiyor” dedi.
“DOĞU VE BATI KESİMİNDE İKİ TESİS KURULABİLİR”
Kocaeli’nin doğu ve batı yakasında iki ayrı tesis yapılarak olası risklerin en aza indirilebileceğini dile getiren Yeken, “Tek bir bölgeyi büyük bir çöp alanı yapıp riske atmaktansa, Kocaeli’nin doğu ve batı kesiminde iki çöp depolama tesisi kurulabilir. Böylelikle çevreye zararı en aza indirilebilir. Gebze tarafının yerleşim yoğunluğu çok yüksek, orada bir tesise ihtiyaç var. Bir de doğu bölgesinde bir yer belirlenebilir” ifadelerinde bulundu.
“ÇÖP TESİSİ İÇİN UYGUN ALAN BULMAK ZOR”
Kocaeli’nin coğrafi yapısının bu konuyu zorlaştırdığını fakat her şeye rağmen Kandıra’dan çok daha uygun yerlerin bulunabileceğini belirten Yeken, “Kocaeli en büyük dezavantajı ovalık kesimlerde su havzalarının bulunması. Bulunduğunuz şehir ileri derecede sismik etkinlin içerisinde. Yani her taraf fayların etkisinde. Dolayısıyla böyle bir yerleşim alanında çöp tesisi için uygun alan bulmak zor. Bunun farkındayız. Ancak araştırma yaparak en az zararı verecek yeri bulmak gerekiyor. Biz şunu da söylüyoruz; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’ne gönüllü olarak danışmanlık yapalım. Araştırmalara katkı sunalım ve uygun bir alan bulalım” şeklinde konuştu.
SONUÇ
Tüm etkenlerin bir arada değerlendirildiğinde Kandıra’nın yanlış bir seçenek olduğunu belirten Yeken, “Söylediklerimizi özetleyecek olursak; Sarısu havzası bölge için önemli bir değer ve ülkemiz için milli servettir. Ayrıca havzaları koruma yönetmeliğine göre de havzanın korunması gerekiyor. Yapılan araştırmalar, kurulması planlanan tesisin, havzayı tehdit ettiğini gösteriyor. Bunun yanı sıra yüksek eğimli yamaç eteğinde bulunan proje sahasında aktif bir heyelan var ve bu devam ediyor. Olası büyük bir kitle hareketi tesise ciddi zarar verebilir” dedi.
Bu gönderiyi Instagram'da gör
