Erhan Kaplan Yüksek Hakem Kurulu’nu örneklerle anlattı: Tüpraş ve Petkim’i neden sattınız?

Kocaeli Haber - Türkiye’nin enerji devi Tüpraş’ta aylardır devam eden toplu iş sözleşmesi süreci henüz sonuçlanmış değil. Bugün tekrar bir araya gelen taraflardan henüz bir sonuç çıkmadı. Milli güvenlik için stratejik kurum olarak kabul edilen Tüpraş’ta örgütlü Petrol İş Sendikası’nın yasa gereği grev yasağı bulunuyor.

ERHAN KAPLAN SÜRECİ ANLATTI

Binlerce işçinin hayatını doğrudan etkileyecek toplu iş sözleşmesi masada çözülmediği takdirde, uyuşmazlık raporu sonrası Yüksek Hakem Kurulu’na gitme ihtimali var. Yüksek Hakem Kurulu sürecini ve kurulun yapısını Petrol İş Sendikası Eğitim Uzmanı Erhan Kaplan’la konuştuk.

“TOPTANCI BİR BAKIŞLA MAHKUM ETMEK DOĞRU DEĞİL”

“Öncelikle Yüksek Hakem Kurulu’nu toptancı bir bakışla mahkum etmek doğru değil. Hepsine işçi düşmanı diyemeyiz ve kimseyi doğrudan töhmet altında bırakmamak lazım. Yüksek Hakem Kurulu’nu anlamak için bir diğer önemli süreçten de örnek vermek lazım.

“BİRKAÇ ÖRNEK DIŞINDA HEPSİ HÜKÜMETİN VE İŞVERENİN KARARI”

Asgari ücret nasıl belirlenir? Asgari ücretin belirlenmesinde ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durum, geçim endeksi ve geçim şartları göz önüne alınır. Peki kanun böyle dese de, sonuç nasıl gerçekleşiyor? Durum ortada. Asgari ücret komisyonunda en büyük işçi kuruluşu olan Türk İş’ten 5 kişi, en büyük iş veren sendikası olan TİSK’ten 5 kişi ve kamu kuruluşlarından 5 kişi yer alır. Böyle bakıldığında aslında ideal olan işçi, işveren ve hükümet ayağı eşit gibi görünüyor ama neredeyse, bilimsel bakıp geçmişten bugüne incelendiğinde birkaç örnek dışında hepsi hükümetin ve işverenin kararıyla belirlendi. İşçi kesimi sadece şerh koydu, itirazını belirtti öyle sonuçlandı. Önyargısız sadece bilimsel bilgiyle söylüyoruz bunları.” dedi.

“MADEM ÜLKE GÜVENLİĞİ ÖNEMLİ TÜPRAŞ VE PETKİM’İ NEDEN SATTINIZ?”

Şimdi Yüksek Hakem Kurulu’na geçelim. Yüksek Hakem Kurulu daha çok Petrol İş’i ilgilendiriyor çünkü doğal gaz, petrol üretimi ve dağıtımı, nafta ve petrokimya alanlarının hepsi doğrudan bizim örgütlenme sahamızı ilgilendiriyor. Sadece Tüpraş’ı konuşuyoruz ama BOTAŞ, TPAO, Petkin gibi kurumlar da petrolle ilgili sektörler, ya dağıtır ya üretir hepsi yine Tüpraş gibi grev yasağı olan kurumlar. Şimdi geçmiş dönemde grev yasağı getirmenin mantığı neydi? Bunlar stratejik kurumlardır, o yüzden burada grevleri yasaklayalım demişler. Halbuki işçiler vatanseverdir, yurtseverdir eğer ülkemizin geleceği, güvenliği tehlikedeyse işçi sınıfı en güvenilir kitledir. Bunu söyledikten sonra şunu tespit edelim, madem ülke güvenliği bu kadar önemli hem Tüpraş, hem Petkim’i neden sattınız? Elde gerekçeniz kaldı mı grev yasaklamak için? Kalmadı.

“TÜPRAŞ İŞÇİSİ ÖZEL BİR İŞÇİDİR”

Tüpraş da saydığım diğer kurumlar gibi Yüksek Hakem Kurulu’nda yer alan yer alan işletmelerden birisi. İşçiler hak talebinde bulunduktan sonra toplu iş sözleşmesi uyuşmazlığı tutulduktan sonra, psikolojik harp içine girmek, işçiye 0.5, 1 gibi oranlarda artırım yapmak yaygın ve kabul edilebilir bir uygulama değil. Tüpraş işçisi özel bir işçidir. Eve her işçi özeldir, hiç şüphesiz fakat Tüpraşlılar gerçek anlamda can pahasına çalışan, en küçük hatalarını hayatlarıyla ödeyen işçilerdir. Tüpraşlılar bu nedenle bir parça daha fazla taltif edilmeyi hak ediyorlar.

YÜKSEK HAKEM KURULU KİMLERDEN OLUŞUR?

Toplu iş sözleşmesi süre sonunda Yüksek Hakem Kurulu devreye girer. Grev ve lokavt yasağı olan yerlerde sorunu Yüksek Hakem Kurulu çözer. Kurul 8 üyeden oluşur. Cumhurbaşkanı tarafından seçilecek ekonomi, işletme, sosyal politika veya iş hukuku konularında bilgi ve tecrübe sahibi olanlar arasından seçilecek bir üye, YÖK’ün seçeceği bir kişi, Çalışma Genel Müdürlüğü’nün temsilcisi, Yargıtay’ın ilgili daire başkanı, Türk İş’ten 2 kişi ve işverenden 2 kişi. Kararlar çoğunlukla alınır, eşitlik durumunda başkanın oyu belirleyicidir.

YÜKSEK HAKEM KURULU KARAR KRİTERLERİ NELERDİR?

Şimdi bu tabloda işçiyi kim temsil ediyor? Diyelim ki diğer 6 kişinin tarafsız olacağını varsayıyoruz, peki ama sadece iki işçi temsilcisi var. Kurul, kanunen belirlenen süre içinde; ülkenin içinde olduğu ekonomik durum, geçinme endeksleri, fiilen ödenen ücretler ve benzer işletmelerdeki ücretler, çalışma koşulları, gelir unsurları ve geçmiş kararlara bakarak karar alır. Yüksek Hakem son karar vericidir, kararları tartışılamaz, aynen toplu iş sözleşmesi imzalanmış gibi kararlar sonuçlanır.

“GREV YASAĞI KALDIRILMALIDIR”

Son olarak hükümet, YHK gibi kurulları, çok istisnai durumlar dışında kullanmamalıdır. Grev yasağı kaldırılmalıdır. İşveren, iktidarın ve YHK’nın mevcut yapısına güvenip işçiyi mağdur etmemelidir. Tüpraş gibi bir işletmede iş barışı çok önemlidir. İşçilerin huzurla çalışması, psikolojisinin düzgün olması şarttır. Hem işverenden hem hükümetten bu süreçte işçilerin talebi doğrultusunda bir çözüm bekliyor tüm işçiler.” dedi.