…

Biz aylardır seçim gündemiyle oyalanır, kısır ve anlamsız tartışmalarla birbirimizi tüketirken dünyada yapay zeka alanında yaşanan gelişmeler konuşuluyordu. Sonunda ben de kafamı kaldırıp yapay zeka sohbet robotu ChatGBT ile tanıştım. Bugün size hem kendi deneyimimi, hem de yapay zeka alanında yaşanan gelişmeleri, dünyayı bekleyen dönüşümü biraz anlatmak istiyorum.

Yukarıdaki başlığı tam olarak ben yazmadım, ChatGPT’ye ilk deneyimimde yaşadığım duygulardan bahsettim ve bu konuda yazacağım yazıya bir başlık önermesini istedim. Onun başlığı tam olarak şöyleydi: “Keşfetmenin Büyülü Dünyasında: ChatGPT ile İlk Deneyimimde Yaşadığım Baş Döndürücü Macera!” Ben de yukarıdaki başlığa karar verdim. Aslında ona biraz daha girdi vererek bu makaleyi yazmasını da isteyebilirdim! Artık okuduğunuz bir yazıyı bir insanın mı, yoksa yapay zekanın mı yazdığından emin olamazsınız.

ABD merkezli OpenAI şirketi tarafından geliştirilen yapay zeka destekli sohbet botu ChatGPT’nin 3,5 versiyonuna internetten ücretsiz olarak ulaşabiliyorsunuz. Şimdi 4 versiyonu çıktı ama o paralıymış. Bu yeni versiyon görsel girişleri de kabul ediyor ve daha yaratıcı, güvenilirmiş, bilgilerin doğruluk payı daha yüksekmiş.

ChatGPT’yi benim için baş döndürücü kılan, sorduğum her soruya, akıl almaz bir hızda yanıt alabilmem oldu. Cevap beni tatmin etmediyse, sorumu revize edip tekrar sorabiliyordum. 1990’lı yılların sonunda arama motorları çıktığında, çok şaşırmış ve yıllar içerisinde veri girişi arttıkça hayatımızın ne kadar kolaylaştığını görmüştük. ChatGBT ise şaşırtmıyor, ağzınızı açık bırakıyor!

Bu deneyimden sonra, her hangi bir konuda google’lamak, neredeyse kütüphaneye gidip dev raflardaki binlerce kitap ve milyonlarca sayfa arasından aradığınız bilgiye ulaşmaya çalışmak kadar zor gelecek diyebilirim. ChatGPT sizin yerinize kitabı okuyor ve ihtiyacınız olan bilgiyi birkaç saniye içinde önünüze getiriyor gibi düşünebilirsiniz. ChatGBT’nin bilgi kaynakları sadece internette yer alan veriler değil, kitaplar, makaleler, dergilerle oluşturulmuş bir veri tabanına sahip. Üstelik Türkçesi çoğumuzdan daha iyi! Bundan sonra gündelik bilgiler için Google, nitelikli bilgi için ChatGBT diyebilirim.

ChatGBT ile birkaç saat geçirdikten sonra şunu fark ettim ki, çağımızın yeni insanı soru sormayı bilen insan olacak. Evet, orada devasa bir bilgi var ama ona ulaşmaya çalışmadığınız sürece pek bir anlamı kalmıyor. Her yer kütüphane dolu sonuçta, ama kaç kişi gidiyor? Yani bilgi nasılsa orada duruyor, artık bir şeyler öğrenmek için çabalamaya gerek yok gibi bir düşünceyle tembelliğe kapılanlar yeni dünyada yerinde sayacak. Ödevini yapay zekaya yaptıran öğrenci ileride işsiz kalacak, bilgiyi kullanarak kendini geliştiren ise hayatta başarılı olacak.

Yapay zekanın gelişmesi mesleklerimizi kaybetmemize neden olacak mı? Evet, müşteri hizmetleri temsilciliğinden öğretmenliğe kadar pek çok mesleğin sonu gelecek gibi görünüyor. Doktorların bile mesleği tehlikede diyebiliriz. Yapay zeka, epey zamandır kan sayımı ve laboratuvar tahlillerini yapabiliyordu zaten, ama şimdi domuzlar üzerinde başarılı bir laparoskopi ameliyatı gerçekleştiren robotlardan bahsediyoruz. Bir mimar artık aklındaki evi yapay zekaya çizdirebiliyor, yanında bunun için eleman çalıştırmasına gerek kalmıyor. Hukuk bilgisi öyle gelişti ki, avukatlık hizmetlerini de verebilecek noktaya ulaşıyor.

Yapay zeka sanat da üretebiliyor. Salvador Dali tarzında bir resim yapabiliyor, ya da Orhan Pamuk tarzında bir hikaye yazabiliyor. Mozart’ı taklit eden besteler üretebiliyor. Yani sanatçılar bile varoluş krizi yaşayacak gibi görünüyor. Sanatın yeniden tanımlanması gerekecek.

Benim mesleğim için de aynı şeyler geçerli. Günlük gelişmeleri verip benim adıma makale yazmasını isteyebilirim. Şimdilik bir robottan daha yaratıcı, daha özgün, daha nitelikli yazılar yazmak zorundayım, ileride bu da imkansız hale gelince işsiz kalabilirim!

Bilim insanları çalışmak zorunda kalmayacağımız bir geleceği tahayyül etmeye başladı bile. Her tür üretim ve hizmeti robotların yaptığı; ekonominin, paranın anlamsız olacağı bir gelecekten söz ediyorlar. İnsanların sadece eğlendiği, oyunlar oynadığı, hobileri ile uğraştığı; dünyada sınırların yok olduğu; yabancı bir dilin öğrenilmesinin bile gereksiz olacağı bir ütopya duruyor ufukta. Karamsar görüşler de yok değil. Örneğin bir ülke ya da ayrıcalıklı bir sınıf, yaratılan tüm imkanları kendi refahları için kullanırken, geri kalanların kaderine terk edildiği gelecek distopyaları da yazılıyor.

Günümüzün milliyetçilik tartışmalarının, hamaset nutuklarının gölgesinde yeni bir dünya şekilleniyor. Biz Türkiye olarak, o dünyanın neresinde olacağımıza acilen karar vermek zorundayız. MIT Öğretim Üyesi Prof. Dr. Daron Acemoğlu, geçtiğimiz günlerde yaptığı bir konuşmada Türkiye için aydınlık olmayan bir gelecek tablosu çizdi. Yeni teknolojilere, yapay zeka uygulamalarına geç kalıyoruz. Bir kez daha treni kaçırmak üzereyiz.

O yüzden Acemoğlu gibi bilim insanlarının uyarılarına kulak vermek zorundayız. Bakın tüm bu gelişmeler yaşanırken durumumuzu nasıl özetliyor Acemoğlu: “Türkiye ne yapıyor? Türkiye’nin eğitim düzeyi çok düşük ve büyük bir hamle yapma gereksinimi içinde. Bunun bazı uçlarını görüyoruz ama mühendislik ne oluyor? Mühendislikte aslında acayip düşüş var Türkiye’de. Bilgisayar mühendisliği, hiçbir artış yok. Yani Türkiye, gençlerini doğru yönlendirmiyor bu konuda ve özellikle bu yapay zekanın getireceği gelişmelere nasıl ayak uyduracağımızı bilmiyoruz. Bundan da daha önemlisi, Türkiye kurumları giderek daha kötüleşiyor. Benim pozitif dediğim 5-6 senelik (2002-2008 arasını kast ediyor) süreçte birçok ekonomik kurum, hükümet etkinliği, denetleme kalitesi, yoksulluğun kontrolü, iş piyasasındaki kurumlarda bir iyileşme görüyorsunuz. Ondan sonra hepsinde bir kurumsal bir çöküş var. Tabii ki bu kurumsal çöküş kendi başına olmuyor. Aynı zamanda siyasi hakların da çöküşüyle alakalı. Bunların hepsini bir arada görmek lazım.”

Gündelik siyasi tartışmalara bir de bu perspektiften bakmaya çalışalım.